Εφημερίδα, “ΕΘΝΟΣ”, 30/4/2013
Ο λαϊκισμός δεν είναι προϊόν της κρίσης, αλλά θρέφεται από αυτήν. Ο λαϊκισμός μπορεί να εκφράζεται εξίσου με αριστερό και δεξιό πολιτικό λόγο. Κοινά χαρακτηριστικά αριστερού και δεξιού λαϊκισμού είναι η πόλωση των πολιτικών ανταγωνισμών και η δαιμονοποίηση του αντιπάλου, ιδίως όμως η υπεραπλούστευση τόσο των πολιτικών και οικονομικών διακυβευμάτων όσο και των λύσεών τους.
Τι είναι αυτό που οδηγεί τη Μαρί Λεπέν του Εθνικού Μετώπου στη Γαλλία να εναρμονίζεται με το κίνημα των 5 Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία;
Δεν τους συνδέει μόνο ο ευρωσκεπτικισμός, αλλά κάτι πολύ βαθύτερο και επικίνδυνο, δηλαδή η αποδοκιμασία της σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας εν ονόματι μιας δημοκρατίας που θα αποτυπώνει «αδιαμεσολάβητα» τη λαϊκή βούληση.
Ποιο είναι το υπόβαθρο της προσέγγισης ανάμεσα σε τμήματα της Αριστεράς και της Δεξιάς σε ολόκληρη την Ευρώπη; Μήπως ότι αμφότερα αντιλαμβάνονται τα σύνθετα προβλήματα που προκαλεί η κρίση υπό ένα μανιχαϊστικό πρίσμα και διαθέτουν άμεσες, πλην νεφελώδεις λύσεις για την κατάργηση εν μία νυκτί των κοινωνικά άδικων περιοριστικών πολιτικών, την αύξηση μισθών και συντάξεων, τη μείωση της ανεργίας και την επιστροφή στην ανάπτυξη;
Πρόκειται δηλαδή για «καθαρές» λύσεις υπέρ του λαού, ό,τι κι αν ο όρος λαός περιλαμβάνει, με έναν λόγο που στρέφεται εναντίον σκοτεινών κέντρων ισχύος και καταγγέλλει συλλήβδην το πολιτικό σύστημα.
Οι νέοι λαϊκιστές τύπου Γκρίλο αποθεώνουν τη «σοφία του λαού» δίχως να ακολουθούν σαφώς εκπεφρασμένες αντιδημοκρατικές ιδεολογίες, όπως συνέβη κατά τον Μεσοπόλεμο, αλλά υποτίθεται ότι επιζητούν ακόμη περισσότερη δημοκρατία, μια δημοκρατία χωρίς πολιτικά κόμματα και κοινοβουλευτική αντιπροσώπευση. Ωστόσο η πρότασή τους οδηγεί αναπόφευκτα σε αντιδημοκρατικές εκτροπές, που προσομοιάζουν στην αυταρχικής αντίληψης πρωτοκαθεδρία του ηγέτη και των μηχανισμών του.
Η κρίση απογειώνει τον λαϊκισμό. Διευρύνει το κοινό του, που επιζητεί γρήγορες, αβασάνιστες λύσεις σε δήθεν απλά προβλήματα. Πίσω από τον «φιλολαϊκό» του λόγο ο λαϊκισμός κατά κανόνα υποκρύπτει έναν εχθρό των δημοκρατικών θεσμών.