Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 1/6/2010
Ο Τάσος Μαντέλης βάλλεται πανταχόθεν επειδή διέρρηξε τη συνωμοσία σιωπής που επικρατεί στην πολιτική τάξη σχετικά με τη χρηματοδότησή της από ιδιωτικά κέντρα οικονομικής ισχύος. Και μάλιστα προχώρησε στην ομολογία ότι εισέπραξε χρήματα για να καλύψει προεκλογικές ανάγκες, τη στιγμή ακριβώς που η κρίση αντιπροσώπευσης και νομιμοποίησης της πολιτικής είχε ήδη λάβει απρόβλεπτες διαστάσεις, ως αποτέλεσμα ιδίως της οικονομικής χρεοκοπίας.
Τι είπε όμως ο Τ. Μαντέλης, που δεν ήταν προ πολλού γνωστό; Το πρόβλημα του πολιτικού χρήματος στην Ελλάδα έχει επισημανθεί κατ’ επανάληψη και όλα τα κόμματα έχουν καταθέσει προτάσεις για την αντιμετώπισή του, μεταξύ των οποίων και η τροποποίηση του εκλογικού συστήματος, την οποία εξήγγειλε η κυβέρνηση, με βασικό επιχείρημα τη διαφάνεια στις εκλογικές δαπάνες και τη μείωση της εξάρτησης των βουλευτών από επιχειρηματικά κέντρα που τους χρηματοδοτούν, άμεσα ή έμμεσα.
Ο Τ. Μαντέλης μίλησε ανοιχτά για κάτι που όλοι γνωρίζουν και κανείς δεν παραδέχεται. Ότι, δηλαδή, οι πολιτικοί είναι αναγκασμένοι, στο πλαίσιο του εκλογικού ανταγωνισμού, να δέχονται «δώρα» από την ιδιωτική οικονομία. Αυτές οι «χορηγίες» τους δημιουργούν, ενδεχομένως, απροσδιόριστες δεσμεύσεις έμμεσης υποστήριξης των επιχειρηματικών επιδιώξεων των χρηματοδοτών τους.
Τα όρια μεταξύ της θεωρούμενης ως ανεκτής και μη ανεκτής στήριξης των ιδιωτικών αυτών συμφερόντων εμφανίζονται στην πράξη θολά και αδιευκρίνιστα. Δεν παύουν, βέβαια, οι εν λόγω πρακτικές να είναι καταφανώς αντίθετες στη νομιμότητα, στην ηθική, σε οποιαδήποτε έννοια δεοντολογίας. Παρ’ όλα αυτά συνεχίζουν εδώ και πολλές δεκαετίες να αποτελούν παγιωμένο μηχανισμό εκλογικής χρηματοδότησης. Και σε μεγάλο βαθμό όλα τα προηγούμενα συνιστούν την αιτία που δεν ανανεώνεται επαρκώς το πολιτικό προσωπικό, αφού όποιος αρνείται να αποδεχθεί τους όρους αυτού του εκλογικού παιχνιδιού κατά κανόνα δεν έχει καμία τύχη στην πολιτική.
Το πολιτικό και κομματικό μας σύστημα έχει οικοδομηθεί λοιπόν σε σαθρά θεμέλια. Οι αθέμιτες συναλλαγές, σε πολλαπλά επίπεδα, αποτελούν τον κανόνα. Η υποκρισία και η συνενοχή, αυτή η ιδιότυπη πολιτική «ομερτά», συνιστούν τις προϋποθέσεις για την αυτοσυντήρηση και την αναπαραγωγή του πολιτικού προσωπικού. Ωστόσο από την καφενειακού τύπου κουβέντα «όλοι τα παίρνουν» μέχρι τη δημόσια παραδοχή ενός κατ’ επανάληψη υπουργού και βουλευτή ότι «τα πήρε», η απόσταση είναι αβυσσαλέα.
Ο Μαντέλης ήδη διαπομπεύεται, προτού να ριφθεί στην πυρά. Η χριστιανική ρήση «ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω» δεν φαίνεται πως θα τον σώσει. Πρόκειται για τη μοίρα όσων παραβιάζουν την ομερτά. Όμως η στιγμή της δημόσιας ομολογίας του Μαντέλη θα μείνει στην Ιστορία. Τίποτα πλέον δεν μπορεί να είναι όπως πριν. Αν δεν υπάρξουν το ταχύτερο ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στους κανόνες λειτουργίας του πολιτικού παιχνιδιού, τότε δεν αποκλείεται σύντομα να σαρωθεί στο σύνολό του το σημερινό πολιτικό προσωπικό ή και να καταρρεύσει το πολιτικό σύστημα.
Τι είπε όμως ο Τ. Μαντέλης, που δεν ήταν προ πολλού γνωστό; Το πρόβλημα του πολιτικού χρήματος στην Ελλάδα έχει επισημανθεί κατ’ επανάληψη και όλα τα κόμματα έχουν καταθέσει προτάσεις για την αντιμετώπισή του, μεταξύ των οποίων και η τροποποίηση του εκλογικού συστήματος, την οποία εξήγγειλε η κυβέρνηση, με βασικό επιχείρημα τη διαφάνεια στις εκλογικές δαπάνες και τη μείωση της εξάρτησης των βουλευτών από επιχειρηματικά κέντρα που τους χρηματοδοτούν, άμεσα ή έμμεσα.
Ο Τ. Μαντέλης μίλησε ανοιχτά για κάτι που όλοι γνωρίζουν και κανείς δεν παραδέχεται. Ότι, δηλαδή, οι πολιτικοί είναι αναγκασμένοι, στο πλαίσιο του εκλογικού ανταγωνισμού, να δέχονται «δώρα» από την ιδιωτική οικονομία. Αυτές οι «χορηγίες» τους δημιουργούν, ενδεχομένως, απροσδιόριστες δεσμεύσεις έμμεσης υποστήριξης των επιχειρηματικών επιδιώξεων των χρηματοδοτών τους.
Τα όρια μεταξύ της θεωρούμενης ως ανεκτής και μη ανεκτής στήριξης των ιδιωτικών αυτών συμφερόντων εμφανίζονται στην πράξη θολά και αδιευκρίνιστα. Δεν παύουν, βέβαια, οι εν λόγω πρακτικές να είναι καταφανώς αντίθετες στη νομιμότητα, στην ηθική, σε οποιαδήποτε έννοια δεοντολογίας. Παρ’ όλα αυτά συνεχίζουν εδώ και πολλές δεκαετίες να αποτελούν παγιωμένο μηχανισμό εκλογικής χρηματοδότησης. Και σε μεγάλο βαθμό όλα τα προηγούμενα συνιστούν την αιτία που δεν ανανεώνεται επαρκώς το πολιτικό προσωπικό, αφού όποιος αρνείται να αποδεχθεί τους όρους αυτού του εκλογικού παιχνιδιού κατά κανόνα δεν έχει καμία τύχη στην πολιτική.
Το πολιτικό και κομματικό μας σύστημα έχει οικοδομηθεί λοιπόν σε σαθρά θεμέλια. Οι αθέμιτες συναλλαγές, σε πολλαπλά επίπεδα, αποτελούν τον κανόνα. Η υποκρισία και η συνενοχή, αυτή η ιδιότυπη πολιτική «ομερτά», συνιστούν τις προϋποθέσεις για την αυτοσυντήρηση και την αναπαραγωγή του πολιτικού προσωπικού. Ωστόσο από την καφενειακού τύπου κουβέντα «όλοι τα παίρνουν» μέχρι τη δημόσια παραδοχή ενός κατ’ επανάληψη υπουργού και βουλευτή ότι «τα πήρε», η απόσταση είναι αβυσσαλέα.
Ο Μαντέλης ήδη διαπομπεύεται, προτού να ριφθεί στην πυρά. Η χριστιανική ρήση «ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω» δεν φαίνεται πως θα τον σώσει. Πρόκειται για τη μοίρα όσων παραβιάζουν την ομερτά. Όμως η στιγμή της δημόσιας ομολογίας του Μαντέλη θα μείνει στην Ιστορία. Τίποτα πλέον δεν μπορεί να είναι όπως πριν. Αν δεν υπάρξουν το ταχύτερο ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στους κανόνες λειτουργίας του πολιτικού παιχνιδιού, τότε δεν αποκλείεται σύντομα να σαρωθεί στο σύνολό του το σημερινό πολιτικό προσωπικό ή και να καταρρεύσει το πολιτικό σύστημα.