Εφημερίδα, “ΕΘΝΟΣ”, 11/6/2013
Ρατσιστής δεν γεννιέσαι, γίνεσαι. Γιατί λοιπόν πολλαπλασιάζονται τα κρούσματα ρατσισμού στην Ελλάδα και την Ευρώπη την τελευταία τριετία; Πού οφείλεται η άνοδος της εκλογικής δύναμης των ακροδεξιών κομμάτων, που υποθάλπουν ρατσιστικές πρακτικές, ενίοτε μάλιστα προβαίνουν σε πράξεις ρατσιστικής βίας; Eνα κρίσιμο ερώτημα που τίθεται αφορά τη σύσταση των πληθυσμιακών ομάδων που υποστηρίζουν τον ρατσιστικό λόγο και τις εξτρεμιστικές ενέργειες. Πρόκειται για κρυπτορατσιστές που βρήκαν πρόσφορο έδαφος να εκδηλώσουν τις ιδεολογικές τους πεποιθήσεις, ή για μια αιφνίδια μετάλλαξη υπό το βάρος της κρίσης;
Το ερώτημα απασχόλησε έντονα τη θεωρία και τον δημόσιο διάλογο κυρίως μετά την απογείωση του ρατσισμού κατά τον Μεσοπόλεμο, με τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στην Ευρώπη και το Ολοκαύτωμα. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν ανακάλυψαν τον αντισημιτισμό επί Χίτλερ, ούτε επρόκειτο για φαινόμενα που περιορίζονταν στη ναζιστική Γερμανία, παρότι εκεί έλαβαν την ακραία μορφή της «Τελικής Λύσης», δηλαδή της μαζικής εξόντωσης.
Πολιτικοί φιλόσοφοι, όπως η Χάννα Aρεντ, υποστήριξαν ότι ο ολοκληρωτισμός, ο ρατσισμός και η αποδοχή από ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της φυσικής εξόντωσης Εβραίων, τσιγγάνων, ομοφυλόφιλων κλπ. στη ναζιστική Γερμανία ήταν αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης μορφής συγκρότησης των μαζικών κοινωνιών ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, που χαρακτηρίζονταν από την οικονομική κατάρρευση, την κοινωνική αποσάθρωση και την απονομιμοποίηση των πολιτικών θεσμών των αστικών δημοκρατιών. Ο εκκολαπτόμενος ρατσιστής δεν είναι κατά κανόνα ούτε παρανοϊκός δολοφόνος, ούτε σατανικός κακοποιός, ούτε καν ένα πρόσωπο με εξτρεμιστικές ιδεολογικοπολιτικές αφετηρίες.
Αντίθετα, πρόκειται για έναν συνηθισμένο άνθρωπο της διπλανής πόρτας, που ξαφνικά βιώνει την οικονομική κρίση, την ακραία ανεργία, την κατάρρευση των δικτύων κοινωνικής αλληλεγγύης, την απαξίωση της πολιτικής τάξης και τις ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές. Ανήμπορος να κατανοήσει με κριτική αποστασιοποίηση τους όρους του προβλήματος, οδηγείται στην εύκολη λύση της κατασκευής και στοχοποίησης ενός εχθρού που έχει το πρόσωπο της διαφορετικότητας. Από το σημείο αυτό, ο δρόμος προς την επιδοκιμασία του ακροδεξιού ακτιβισμού είναι στρωμένος.