“Εφημερίδα των Συντακτών”, 18/1/2015
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ. Παπούλιας υπονόησε κατά την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας στο προεδρικό μέγαρο ότι μετά τις εκλογές μπορεί να ανακύψει σειρά συνταγματικών ζητημάτων. Το ένα είναι ασφαλώς εάν μπορεί να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας από μία υπό διάλυση Βουλή σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί ο σχηματισμός κυβέρνησης (βλ. Ξ. Κοντιάδης, «Εκλογή Προέδρου από υπό διάλυση Βουλή;», εφημ. «Έθνος» 14.1.2015).
Ένα δεύτερο, ίσως ακόμη σοβαρότερο ζήτημα, είναι τι θα συμβεί σε περίπτωση που η Χρυσή Αυγή αναδειχτεί τρίτο κόμμα. Θα πρέπει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σύμφωνα με το άρθρο 37 του Συντάγματος, να δώσει την τρίτη διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου κόμματος;
Το Σύνταγμα προβλέπει σαφώς την υποχρέωση αυτή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Μέρος της επιστήμης δέχεται μάλιστα ότι εάν ο αρχηγός που έχει λάβει διερευνητική εντολή ισχυριστεί ότι διαθέτει την επαρκή στήριξη άλλων κομμάτων και βουλευτών, τότε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι υποχρεωμένος να του δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης χωρίς να αξιολογήσει αν ο ισχυρισμός αυτός ευσταθεί.
Εάν δεχτούμε αυτή την ερμηνευτική εκδοχή, τότε δεν αποκλείεται να βρεθούμε μπροστά σε ένα σενάριο σχηματισμού κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον κ. Μιχαλολιάκο, έστω για τις 15 μέρες που μεσολαβούν μέχρι την ψηφοφορία για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση.
Το προηγούμενο παράδειγμα μας διευκολύνει να αντιληφθούμε γιατί μια τέτοια ερμηνευτική προσέγγιση είναι εσφαλμένη. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν είναι απλός διεκπεραιωτής της παροχής διερευνητικών εντολών. Αξιολογεί ο ίδιος το ευρύτερο πολιτικό σκηνικό, όπως διαγράφεται μετά τις εκλογές. Ανήκει στις αρμοδιότητές του να αξιολογήσει εάν πράγματι υπάρχει σοβαρή πιθανολόγηση η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης να οδηγήσει σε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή.
Εάν δεν συντρέχει τέτοια σοβαρή πιθανολόγηση, τότε κατά το Σύνταγμα δεν είναι υποχρεωμένος να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, ακόμη και αν δέχεται τις διαβεβαιώσεις αρχηγού κόμματος ότι μπορεί να επιτύχει την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση που θα σχηματίσει.
Άρα στο υποθετικό και απευκταίο σενάριο η Χρυσή Αυγή να αναδειχτεί τρίτο κόμμα στις εκλογές, γνωρίζοντας ότι κανένα από τα υπόλοιπα κόμματα δεν θα συνέπραττε ούτε θα στήριζε μια κυβέρνηση με συμμετοχή της Χρυσής Αυγής, όπως αυτό έχει παγίως διατυπωθεί στον δημόσιο λόγο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όχι μόνο δεν πρέπει κατά το Σύνταγμα να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον κ. Μιχαλολιάκο, αλλά ανήκει στη διακριτική του ευχέρεια να μην του δώσει ούτε την τρίτη διερευνητική εντολή, αφού θα είναι πολιτικά προφανές ότι μια τέτοια εντολή δεν μπορεί να οδηγήσει σε ευόδωση της προσπάθειας σχηματισμού κυβέρνησης.