Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ, 13/12/2011
Ολόκληρη τη μεταπολεμική περίοδο η λειτουργία του πολιτικού συστήματος βασίστηκε στην εναλλαγή των δύο μεγάλων κομμάτων στην εξουσία.
Οι βραχύβιες, μεταβατικές κυβερνήσεις της περιόδου 1989-1990, αλλά και η σημερινή κυβέρνηση Παπαδήμου επίσης, αποτελούν κατ’ ουσίαν προϊόντα του δικομματισμού και δείγματα της ικανότητας των δύο κομμάτων εξουσίας να μεταμορφώνονται και να αναπαράγονται υπό διαφορετικές συνθήκες, μονοπωλώντας τη νομή της πολιτικής εξουσίας.
Θα μπορούσε λοιπόν να υποστηριχθεί ότι η μοίρα τους είναι αλληλένδετη.
Η δικομματική πόλωση λειτούργησε αποτρεπτικά σε όσες περιπτώσεις επιχειρήθηκε η συγκρότηση νέων κομματικών σχηματισμών, με πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις τη ΔΗΑΝΑ του Κ. Στεφανόπουλου, την Πολιτική Άνοιξη του Αντ. Σαμαρά και το ΔΗΚΚΙ του Δ. Τσοβόλα.
Οι φυγόκεντρες δυνάμεις αποδείχθηκαν ανίσχυρες μπροστά στη δυναμική της δικομματικής κυβερνητικής εναλλαγής.
Εδώ οφείλεται, άλλωστε, και η παντελής έλλειψη κουλτούρας κυβερνητικής συνεργασίας, που υποσκάπτει το έργο της σημερινής κυβέρνησης.
Η διαδρομή του δικομματισμού είναι φθίνουσα. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 το άθροισμα των εκλογικών ποσοστών ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας τείνει να μειωθεί, ενώ αυξάνεται σταθερά το ποσοστό της αποχής, των λευκών και των άκυρων, φαινόμενο που κορυφώθηκε στο μέσα της δεκαετίας του 2000.
Η δυσθυμία της κοινωνίας έναντι της πολιτικής τάξης διογκώνεται, το κομματικό σύστημα απαξιώνεται, καταλήγοντας στις πρόσφατες, ακραίες εκδηλώσεις αποδοκιμασίας έναντι υπουργών και βουλευτών. Προκειμένου να αμβλύνουν αυτά τα φαινόμενα, τα δύο μεγάλα κόμματα υιοθέτησαν νέες τεχνικές επικοινωνίας, έναν πολιτικό λόγο a la carte και συμμετοχικές διαδικασίες ανάδειξης των ηγετών τους.
Όμως, οι συγκλονιστικές ανατροπές στο κράτος και στην οικονομία, τους τελευταίους 18 μήνες, θέτουν υπό εντελώς νέους όρους την αναπαραγωγή του δικομματισμού.
Ο κατακερματισμός του κομματικού συστήματος εν μέσω δημοσιονομικής κατάρρευσης δεν αποτελεί θετικό σενάριο όταν απουσιάζει η κουλτούρα συνεργασίας.
Προϋπόθεση, ωστόσο, επιβίωσης του δικομματισμού είναι η ανανέωση και η ανάκτηση της αξιοπιστίας των κομμάτων εξουσίας.
Το βάρος πέφτει στην παρούσα συγκυρία στο ΠΑΣΟΚ, του οποίου ο αρχηγός απώλεσε την πρωθυπουργία λίγες ημέρες πριν εκπνεύσει η τετραετής θητεία του ως αρχηγού του κόμματος, σύμφωνα με τις προβλέψεις του καταστατικού. Εύλογα, λοιπόν, εντείνονται καθημερινά οι διεργασίες για την επόμενη μέρα.
Οι βραχύβιες, μεταβατικές κυβερνήσεις της περιόδου 1989-1990, αλλά και η σημερινή κυβέρνηση Παπαδήμου επίσης, αποτελούν κατ’ ουσίαν προϊόντα του δικομματισμού και δείγματα της ικανότητας των δύο κομμάτων εξουσίας να μεταμορφώνονται και να αναπαράγονται υπό διαφορετικές συνθήκες, μονοπωλώντας τη νομή της πολιτικής εξουσίας.
Θα μπορούσε λοιπόν να υποστηριχθεί ότι η μοίρα τους είναι αλληλένδετη.
Η δικομματική πόλωση λειτούργησε αποτρεπτικά σε όσες περιπτώσεις επιχειρήθηκε η συγκρότηση νέων κομματικών σχηματισμών, με πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις τη ΔΗΑΝΑ του Κ. Στεφανόπουλου, την Πολιτική Άνοιξη του Αντ. Σαμαρά και το ΔΗΚΚΙ του Δ. Τσοβόλα.
Οι φυγόκεντρες δυνάμεις αποδείχθηκαν ανίσχυρες μπροστά στη δυναμική της δικομματικής κυβερνητικής εναλλαγής.
Εδώ οφείλεται, άλλωστε, και η παντελής έλλειψη κουλτούρας κυβερνητικής συνεργασίας, που υποσκάπτει το έργο της σημερινής κυβέρνησης.
Η διαδρομή του δικομματισμού είναι φθίνουσα. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 το άθροισμα των εκλογικών ποσοστών ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας τείνει να μειωθεί, ενώ αυξάνεται σταθερά το ποσοστό της αποχής, των λευκών και των άκυρων, φαινόμενο που κορυφώθηκε στο μέσα της δεκαετίας του 2000.
Η δυσθυμία της κοινωνίας έναντι της πολιτικής τάξης διογκώνεται, το κομματικό σύστημα απαξιώνεται, καταλήγοντας στις πρόσφατες, ακραίες εκδηλώσεις αποδοκιμασίας έναντι υπουργών και βουλευτών. Προκειμένου να αμβλύνουν αυτά τα φαινόμενα, τα δύο μεγάλα κόμματα υιοθέτησαν νέες τεχνικές επικοινωνίας, έναν πολιτικό λόγο a la carte και συμμετοχικές διαδικασίες ανάδειξης των ηγετών τους.
Όμως, οι συγκλονιστικές ανατροπές στο κράτος και στην οικονομία, τους τελευταίους 18 μήνες, θέτουν υπό εντελώς νέους όρους την αναπαραγωγή του δικομματισμού.
Ο κατακερματισμός του κομματικού συστήματος εν μέσω δημοσιονομικής κατάρρευσης δεν αποτελεί θετικό σενάριο όταν απουσιάζει η κουλτούρα συνεργασίας.
Προϋπόθεση, ωστόσο, επιβίωσης του δικομματισμού είναι η ανανέωση και η ανάκτηση της αξιοπιστίας των κομμάτων εξουσίας.
Το βάρος πέφτει στην παρούσα συγκυρία στο ΠΑΣΟΚ, του οποίου ο αρχηγός απώλεσε την πρωθυπουργία λίγες ημέρες πριν εκπνεύσει η τετραετής θητεία του ως αρχηγού του κόμματος, σύμφωνα με τις προβλέψεις του καταστατικού. Εύλογα, λοιπόν, εντείνονται καθημερινά οι διεργασίες για την επόμενη μέρα.