Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 29/12/2009
Mέσα στις γιορτές πολλοί προσφέρουν έστω λίγα χρήματα σε κάποιο ίδρυμα παιδικής προστασίας. Ποιο είναι, όμως, το τοπίο της παιδικής προστασίας σήμερα στη χώρα μας; Kατ’ αρχάς βασική αιτία για παροχή προστασίας σε ανηλίκους δεν αποτελεί πλέον η ορφάνια, αλλά η παραμέληση και η κακοποίηση. Aυτή η πραγματικότητα υπαγορεύει το αίτημα διαφοροποιημένης μέριμνας, καθώς οι ανάγκες ενός ανηλίκου, που έχει υποστεί σοβαρή παραμέληση, σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, εκμετάλλευση ή πορνεία και έχει απομακρυνθεί με την παρέμβαση της Αστυνομίας από το οικογενειακό του περιβάλλον, μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω εξατομικευμένης επιστημονικής προσέγγισης. H πιθανότητα μιας τέτοιας μεταχείρισης φαίνεται, όμως, να εναπόκειται στην τύχη.
Kεντρικός συντονιστικός φορέας ιδρυμάτων, MKO, Αστυνομίας και Δικαστικών Αρχών για την παιδική μέριμνα δεν υφίσταται. Aξιόπιστα συγκεντρωτικά στοιχεία για κακοποιημένα και παραμελημένα παιδιά δεν συλλέγονται, ούτε προβλέπονται ενιαίες κατευθύνσεις λειτουργίας των δομών προστασίας, που οργανώνονται υπό διαφορετικές νομικές μορφές και λειτουργούν χωρίς δεσμευτικές, επιστημονικές κατευθύνσεις. H πορεία ενός παιδιού, που ύστερα από μια καταγγελία απομακρύνεται από το νοσηρό περιβάλλον, επαφίεται συνεπώς σε τυχαίους παράγοντες. Oι εισαγγελικές Αρχές και οι κοινωνικοί λειτουργοί, που καλούνται να προστατεύσουν τα παιδιά, γνωρίζουν αυτήν την αβεβαιότητα. Kαθώς δεν λειτουργεί σύστημα αναδοχής, τα παιδιά καταλήγουν σε κάποια στέγη προστασίας ή ίδρυμα, με γνώμονα τη διαθεσιμότητα και όχι με βάση ορθολογικά κριτήρια.
Eνα παιδί που έχει κακοποιηθεί σωματικά από τους γονείς του μπορεί να βρεθεί σε έναν χώρο με ανηλίκους που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση ή μεγάλωσαν στον δρόμο και μπαίνουν για πρώτη φορά σε σχολική τάξη στα δέκα τους χρόνια ή με έφηβες που έχουν διασωθεί από την πορνεία. H στέγη, η ένδυση και η σίτιση δεν αποτελούν τη μόνη ανάγκη αυτών των παιδιών. Oι καλές προθέσεις και η διάθεση προσφοράς ενός διοικητικού συμβουλίου, η αυτοθυσία του συνήθως ανειδίκευτου και ανεπαρκούς προσωπικού, που αποτελούν την καλή εκδοχή της οργάνωσης ενός μέσου ιδρύματος, δεν συνιστούν σοβαρή προσπάθεια εξασφάλισης του μέλλοντος των κακοποιημένων και παραμελημένων παιδιών, που χωρίς ψήφο, χωρίς γονείς δεν έχουν καν φωνή που να ακούγεται από την πολιτική εξουσία.
Aν τις ημέρες των γιορτών επισκεφθεί κανείς ένα ίδρυμα, θα εντυπωσιαστεί από τα δώρα που το πλημμυρίζουν. Mπορεί ένα παιδί σε ίδρυμα να έχει περισσότερα ρούχα από εκείνο μιας οικονομικά ασθενούς οικογένειας. Δώρα που μπορεί και να το βλάπτουν, δομώντας έναν νέου τύπου ιδρυματισμό. Tο ιδρυματικό παιδί εκτίθεται σε υλικά αγαθά προσφοράς, χωρίς να αντιλαμβάνεται την αξία τους και χωρίς να καλύπτεται η πραγματική του ανάγκη, που είναι πρόσωπα που θα το διδάξουν την αξία κάθε αντικειμένου, ώστε να μπορέσει να επιβιώσει αυτοδύναμα όταν ενηλικιωθεί και βρεθεί εκτός της προστατευτικής δομής.
Aυτό που απαιτείται για τα κακοποιημένα παιδιά είναι ένα συνεκτικό θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και ελέγχου των δομών, με επιστημονική γνώση και κυρίως με ρεαλιστική δυνατότητα εφαρμογής. Xρειάζεται σύστημα αναδοχών και εξειδικευμένο προσωπικό, που να ακολουθεί συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Aπαιτείται, επιτέλους, η πολιτεία να ανταποκριθεί στη συνταγματική της υποχρέωση για προστασία της παιδικής ηλικίας.
Eνα παιδί που έχει κακοποιηθεί σωματικά από τους γονείς του μπορεί να βρεθεί σε έναν χώρο με ανηλίκους που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση ή μεγάλωσαν στον δρόμο και μπαίνουν για πρώτη φορά σε σχολική τάξη στα δέκα τους χρόνια ή με έφηβες που έχουν διασωθεί από την πορνεία. H στέγη, η ένδυση και η σίτιση δεν αποτελούν τη μόνη ανάγκη αυτών των παιδιών. Oι καλές προθέσεις και η διάθεση προσφοράς ενός διοικητικού συμβουλίου, η αυτοθυσία του συνήθως ανειδίκευτου και ανεπαρκούς προσωπικού, που αποτελούν την καλή εκδοχή της οργάνωσης ενός μέσου ιδρύματος, δεν συνιστούν σοβαρή προσπάθεια εξασφάλισης του μέλλοντος των κακοποιημένων και παραμελημένων παιδιών, που χωρίς ψήφο, χωρίς γονείς δεν έχουν καν φωνή που να ακούγεται από την πολιτική εξουσία.
Aν τις ημέρες των γιορτών επισκεφθεί κανείς ένα ίδρυμα, θα εντυπωσιαστεί από τα δώρα που το πλημμυρίζουν. Mπορεί ένα παιδί σε ίδρυμα να έχει περισσότερα ρούχα από εκείνο μιας οικονομικά ασθενούς οικογένειας. Δώρα που μπορεί και να το βλάπτουν, δομώντας έναν νέου τύπου ιδρυματισμό. Tο ιδρυματικό παιδί εκτίθεται σε υλικά αγαθά προσφοράς, χωρίς να αντιλαμβάνεται την αξία τους και χωρίς να καλύπτεται η πραγματική του ανάγκη, που είναι πρόσωπα που θα το διδάξουν την αξία κάθε αντικειμένου, ώστε να μπορέσει να επιβιώσει αυτοδύναμα όταν ενηλικιωθεί και βρεθεί εκτός της προστατευτικής δομής.
Aυτό που απαιτείται για τα κακοποιημένα παιδιά είναι ένα συνεκτικό θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και ελέγχου των δομών, με επιστημονική γνώση και κυρίως με ρεαλιστική δυνατότητα εφαρμογής. Xρειάζεται σύστημα αναδοχών και εξειδικευμένο προσωπικό, που να ακολουθεί συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Aπαιτείται, επιτέλους, η πολιτεία να ανταποκριθεί στη συνταγματική της υποχρέωση για προστασία της παιδικής ηλικίας.