ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Η κρίση υπονομεύει τα κανονιστικά προτάγματα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τα πολιτικά κόμματα δεν διαθέτουν την ικανότητα να προβάλουν ένα μέλλον ευκταίο. Η αδυναμία των συλλογικών πολιτικών υποκειμένων να αναδείξουν μια ελκυστική όψη αυτού του μέλλοντος σηματοδοτεί την αυτοϋπονόμευσή τους. Ταυτόχρονα, η σταδιακή αποκάλυψη των αποκλίσεων ανάμεσα στον δηλούμενο και στον θεσμικά ηθελημένο ρόλο των οργάνων και των διαδικασιών της Ευρωπαϊκής Ενωσης περιορίζει τη δυνατότητα η πολιτική πράξη να προκαλέσει εμπιστοσύνη και να παραγάγει κοινωνική συναίνεση.

Η αναξιοπιστία των θεσμών ενισχύει την αποπολιτικοποίηση και ιδιωτικοποίηση των πολιτών. Η μετατόπιση των πολιτικών κομμάτων από την ιδεολογική και κοινωνική «καθαρότητα» στον επαμφοτερίζοντα, πολυσυλλεκτικό λόγο a la carte, συναρτάται με τη μετάθεση του ελέγχου της πολιτικής ζωής από τους δημόσιους θεσμούς σε ιδιωτικούς φορείς. Η διολίσθηση της πολιτικής από το δημόσιο πεδίο στο πεδίο της ιδιωτικότητας εκδηλώνεται με τον αποικισμό του κράτους από ιδιωτικά κέντρα οικονομικής ή επικοινωνιακής ισχύος και την αδυναμία των συλλογικών υποκειμένων να θέσουν με πολιτικούς όρους τα διακυβεύματα της πολιτείας.

Η αποξένωση ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα και την κοινωνία δεν συνοδεύεται μόνο από την εξατομίκευση και την αποπολιτικοποίηση, αλλά και από τη δυσπιστία απέναντι σε κάθε μορφή θεσμοποιημένης εξουσίας. Η κατάργηση του ανοικτού και ανταγωνιστικού χαρακτήρα της δημοκρατίας οδηγεί στην ενίσχυση των αντισυστημικών μορφών πολιτικής δράσης, είτε αυτές εκφράζονται ως ενδυνάμωση των κομμάτων των άκρων είτε εκδηλώνονται ως βίαιες κοινωνικές συμπεριφορές.

Η αντισυστημική κοινωνική έκρηξη πυροδοτείται από τη διεύρυνση των οικονομικών ανισοτήτων, την αποδόμηση των μηχανισμών κοινωνικής αλληλεγγύης και την κατάρρευση της κοινωνικής συνοχής, όμως θεμελιώνεται πρωτίστως στην παγιωμένη αποδοκιμασία των πολιτικών θεσμών και στη θεώρηση της επίσημης πολιτικής ως ενός πεδίου όπου οργανώνεται και μεθοδεύεται η χειραγώγηση της κοινωνίας. Η κατάρρευση της εμπιστοσύνης προς τη θεσμικά οργανωμένη πολιτική αντιμαχία είναι αναπόφευκτο να αποτυπωθεί, στην πλειονότητα των κρατών-μελών της Ενωσης, στις Ευρωεκλογές του Μαΐου.