Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 7/4/2009
Σχεδόν άπαντες προεξοφλούν τους τελευταίους μήνες ότι οι βουλευτικές εκλογές δεν αργούν. Ακόμη και υψηλόβαθμα στελέχη της κυβερνώσας παράταξης έχουν προσανατολίσει τον πολιτικό τους σχεδιασμό με απώτατο ορίζοντα 6-10 μηνών. Η λογική των σχετικών αναλύσεων βασίζεται σε τρία αλληλένδετα δεδομένα: Πρώτον στη ραγδαία φθορά της κυβέρνησης, σε συνάρτηση με την οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Δεύτερον, στις εξαιρετικά πιεστικές συνθήκες για την οικονομία και την κοινωνία, που οφείλονται πρωτίστως στη διεθνή κρίση και συνεπάγονται μέτρα αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας, ακολουθώντας τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τρίτον, στη θεσμική εκκρεμότητα που συνιστά η λήξη της θητείας του Προέδρου της Δημοκρατίας τον ερχόμενο Μάρτιο.
Η εντεινόμενη εκλογολογία έχει επηρεάσει όλους τους τομείς της οικονομίας και των κρατικών λειτουργιών, καθώς προκαλεί ισχυρή θεσμική ανασφάλεια, συνθήκες πολιτικής αναμονής, έλλειψη μεσοπρόθεσμου σχεδιασμού στο κυβερνητικό έργο και διέγερση προεκλογικών αντανακλαστικών, με αποτέλεσμα το βάρος της πολιτικής δράσης να εντοπίζεται σε κινήσεις «αναπαραγωγής» της πολιτικής τάξης αντί σε πιο επωφελείς για τη χώρα πρωτοβουλίες. Όλα τα προηγούμενα έχουν αφετηρία ήδη τον περασμένο Οκτώβριο και κορυφώνονται σήμερα, όταν η κυβερνητική θητεία συμπληρώνει μόλις ενάμιση χρόνο.
Ας αποτιμήσουμε όμως την κατάσταση ψυχραιμότερα. Εκλογές μπορεί ασφαλώς να προκηρυχθούν ακόμη και αύριο, εάν εκραγεί οποιαδήποτε πολιτική βόμβα απ όσες αντιμετωπίζει σήμερα η κυβέρνηση, όπως η υπόθεση Παυλίδη. Μια άλλη πιθανότητα είναι τυχόν ευρεία ήττα της ΝΔ στις ευρωεκλογές. Τέλος, η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας πράγματι αποτελεί ένα ενδεχόμενο εκλογικό ορόσημο. Παρ’ όλα αυτά, κανένα κόμμα δεν είναι τόσο αυτοκαταστροφικό ώστε να παραδώσει την εξουσία αμαχητί, τη στιγμή που όλες οι δημοσκοπήσεις εμφανίζονται αρνητικές, ειδικά μάλιστα όταν έχει το μείζον όπλο να διαχειρίζεται τεράστιους κοινοτικούς πόρους από το ΕΣΠΑ 2007-2013, των οποίων η εκταμίευση λόγω καθυστερήσεων πρακτικά τώρα ξεκινά.
Με στοιχειωδώς ευφυείς κινήσεις θα μπορούσε λοιπόν η κυβέρνηση να διατηρηθεί στην εξουσία με 151 βουλευτές για ακόμη δυόμισι χρόνια (Σεπτέμβριος 2011), αξιοποιώντας την κρίση για να επιδείξει ικανότητα διακυβέρνησης και αναμένοντας τη βελτίωση των διεθνών συνθηκών εντός του 2010. Όσο για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, ξεχνούν πολλοί ότι ακόμη και αν δεν συναινέσει το ΠΑΣΟΚ, αρκεί η σύμπραξη του ΚΚΕ και του ΛΑΟΣ ή του ΣΥΡΙΖΑ.
Μια κυβέρνηση που διανύει τη δεύτερη, δύσκολη θητεία της, εύλογο είναι να επιχειρήσει να αξιοποιήσει όλα τα χρονικά περιθώρια που προβλέπει το Σύνταγμα, ειδικά όταν έχει υποστεί σημαντική φθορά. Έτσι έγινε άλλωστε και στην περίπτωση της δεύτερης θητείας της κυβέρνησης Σημίτη. Σε τελική ανάλυση, όμως, το χειρότερο σενάριο δεν είναι ούτε να εξαντλήσει η παρούσα κυβέρνηση την τετραετία ούτε καν το να πραγματοποιηθούν πρόωρες εκλογές χωρίς αυτοδυναμία, με κίνδυνο ακυβερνησίας, αλλά αυτό που βιώνει η χώρα σήμερα: Μια παρατεταμένη, ακατάσχετη εκλογολογία, που παραλύει το κράτος και την οικονομία.
Η εντεινόμενη εκλογολογία έχει επηρεάσει όλους τους τομείς της οικονομίας και των κρατικών λειτουργιών, καθώς προκαλεί ισχυρή θεσμική ανασφάλεια, συνθήκες πολιτικής αναμονής, έλλειψη μεσοπρόθεσμου σχεδιασμού στο κυβερνητικό έργο και διέγερση προεκλογικών αντανακλαστικών, με αποτέλεσμα το βάρος της πολιτικής δράσης να εντοπίζεται σε κινήσεις «αναπαραγωγής» της πολιτικής τάξης αντί σε πιο επωφελείς για τη χώρα πρωτοβουλίες. Όλα τα προηγούμενα έχουν αφετηρία ήδη τον περασμένο Οκτώβριο και κορυφώνονται σήμερα, όταν η κυβερνητική θητεία συμπληρώνει μόλις ενάμιση χρόνο.
Ας αποτιμήσουμε όμως την κατάσταση ψυχραιμότερα. Εκλογές μπορεί ασφαλώς να προκηρυχθούν ακόμη και αύριο, εάν εκραγεί οποιαδήποτε πολιτική βόμβα απ όσες αντιμετωπίζει σήμερα η κυβέρνηση, όπως η υπόθεση Παυλίδη. Μια άλλη πιθανότητα είναι τυχόν ευρεία ήττα της ΝΔ στις ευρωεκλογές. Τέλος, η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας πράγματι αποτελεί ένα ενδεχόμενο εκλογικό ορόσημο. Παρ’ όλα αυτά, κανένα κόμμα δεν είναι τόσο αυτοκαταστροφικό ώστε να παραδώσει την εξουσία αμαχητί, τη στιγμή που όλες οι δημοσκοπήσεις εμφανίζονται αρνητικές, ειδικά μάλιστα όταν έχει το μείζον όπλο να διαχειρίζεται τεράστιους κοινοτικούς πόρους από το ΕΣΠΑ 2007-2013, των οποίων η εκταμίευση λόγω καθυστερήσεων πρακτικά τώρα ξεκινά.
Με στοιχειωδώς ευφυείς κινήσεις θα μπορούσε λοιπόν η κυβέρνηση να διατηρηθεί στην εξουσία με 151 βουλευτές για ακόμη δυόμισι χρόνια (Σεπτέμβριος 2011), αξιοποιώντας την κρίση για να επιδείξει ικανότητα διακυβέρνησης και αναμένοντας τη βελτίωση των διεθνών συνθηκών εντός του 2010. Όσο για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, ξεχνούν πολλοί ότι ακόμη και αν δεν συναινέσει το ΠΑΣΟΚ, αρκεί η σύμπραξη του ΚΚΕ και του ΛΑΟΣ ή του ΣΥΡΙΖΑ.
Μια κυβέρνηση που διανύει τη δεύτερη, δύσκολη θητεία της, εύλογο είναι να επιχειρήσει να αξιοποιήσει όλα τα χρονικά περιθώρια που προβλέπει το Σύνταγμα, ειδικά όταν έχει υποστεί σημαντική φθορά. Έτσι έγινε άλλωστε και στην περίπτωση της δεύτερης θητείας της κυβέρνησης Σημίτη. Σε τελική ανάλυση, όμως, το χειρότερο σενάριο δεν είναι ούτε να εξαντλήσει η παρούσα κυβέρνηση την τετραετία ούτε καν το να πραγματοποιηθούν πρόωρες εκλογές χωρίς αυτοδυναμία, με κίνδυνο ακυβερνησίας, αλλά αυτό που βιώνει η χώρα σήμερα: Μια παρατεταμένη, ακατάσχετη εκλογολογία, που παραλύει το κράτος και την οικονομία.