Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 5/10/2010
Στην τελική ευθεία προς τις αυτοδιοικητικές εκλογές της 7ης Νοεμβρίου εκφράζεται έντονα ο φόβος ότι η κρίση του εκλογικού σώματος δεν θα καθοριστεί κατά βάση από την αντιπαράθεση για τα τοπικά προβλήματα, αλλά από τη στάση των πολιτών ως προς την ασκούμενη οικονομική πολιτική. Βέβαια, η επίδραση της κεντρικής πολιτικής στις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν είναι κάτι νέο, παρόλο που, σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο, τα πολιτικά κόμματα δεν μετέχουν αυτοτελώς στις εκλογές για την ανάδειξη των οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η κομματικοποίηση των αυτοδιοικητικών εκλογών δεν είναι κατ’ ανάγκην φαινόμενο παθογένειας του πολιτικού συστήματος. Αντίθετα μάλιστα, θα αποτελούσε δείγμα ωρίμανσης η αναγνώριση της φυσιολογικής εμπλοκής των κομμάτων και στις τοπικές εκλογές. Όμως, το πρόβλημα συνίσταται στη διεξαγωγή αυτού του συγκεκαλυμμένου κομματικού ανταγωνισμού χωρίς ο πολιτικός λόγος να επικεντρώνεται στις συγκεκριμένες προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε τοπική κοινωνία. Η τοποθέτηση υπέρ ή κατά του Μνημονίου εύλογα κυριαρχεί στην κεντρική πολιτική σκηνή και επηρεάζει την εκλογική συμπεριφορά των πολιτών, ωστόσο η επιλογή των δημάρχων και των περιφερειαρχών σε καμία περίπτωση δεν αρμόζει να εξαρτάται από διλήμματα τέτοιου τύπου.
Και από μια αντίστροφη οπτική, όμως, προκύπτει μια ψευδεπίγραφη ανάγνωση της εκλογικής αναμέτρησης. Η ενδεχόμενη επικράτηση στους δύο μεγάλους δήμους της χώρας του Γ. Καμίνη ή του Γ. Μπουτάρη, τους οποίους στηρίζει το ΠΑΣΟΚ, θα αποτελούσε δείγμα έκφρασης εμπιστοσύνης προς το ΠΑΣΟΚ και υποστήριξη των επιλογών του Μνημονίου; Ή μήπως θα σήμαινε βούληση ανανέωσης με άφθαρτα πρόσωπα, σε μια περίοδο έντονης απαξίωσης της πολιτικής τάξης και αποδοκιμασίας προσώπων με μακρά παρουσία στα παραδοσιακά πολιτικά δρώμενα; Η επιλογή του ΠΑΣΟΚ να στηρίξει πρόσωπα χωρίς κομματικές ρίζες στην κυβερνώσα παράταξη κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν. Εάν κερδίσουν, το ΠΑΣΟΚ θα δικαιούται να πανηγυρίζει και να προβάλει ότι επιβεβαιώθηκε η εντολή του εκλογικού σώματος προς την κυβέρνηση Παπανδρέου. Εάν χάσουν, θα έχει αρκετά επιχειρήματα για να αμβλύνει επικοινωνιακά τις πολιτικές επιπτώσεις της ήττας.
Όμως, το στοίχημα των αυτοδιοικητικών εκλογών δεν είναι εάν στο τέλος θα θριαμβολογήσει το ένα ή το άλλο πολιτικό κόμμα, ούτε εάν ορισμένοι συναγάγουν πολιτικά συμπεράσματα για τη στάση των εκλογέων έναντι του Μνημονίου. Η σημαντική θεσμική μεταρρύθμιση που επέφερε το σχέδιο «Καλλικράτης» πραγματικά «δικαιούται» την αμέριστη προσοχή και την ενεργή συμμετοχή όλων των κατοίκων της χώρας, με αποκλειστικό κριτήριο το συγκεκριμένο πρόγραμμα που έχουν επεξεργαστεί οι υποψήφιοι για την αντιμετώπιση των τοπικών προβλημάτων, καθώς και την αξιοπιστία καθενός από αυτούς ότι μπορεί και θέλει να υπηρετήσει τις τοπικές κοινωνίες. Αλλωστε, σε τελική ανάλυση, ζητήματα όπως η αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων ή η βελτίωση της ποιότητας ζωής, η τοπική ασφάλεια, η κοινωνική φροντίδα και η περιφερειακή ανάπτυξη δεν έχουν μικρότερη σημασία για τη ζωή μας σε σύγκριση προς τα μείζονα ζητήματα της κεντρικής πολιτικής σκηνής.
Η κομματικοποίηση των αυτοδιοικητικών εκλογών δεν είναι κατ’ ανάγκην φαινόμενο παθογένειας του πολιτικού συστήματος. Αντίθετα μάλιστα, θα αποτελούσε δείγμα ωρίμανσης η αναγνώριση της φυσιολογικής εμπλοκής των κομμάτων και στις τοπικές εκλογές. Όμως, το πρόβλημα συνίσταται στη διεξαγωγή αυτού του συγκεκαλυμμένου κομματικού ανταγωνισμού χωρίς ο πολιτικός λόγος να επικεντρώνεται στις συγκεκριμένες προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε τοπική κοινωνία. Η τοποθέτηση υπέρ ή κατά του Μνημονίου εύλογα κυριαρχεί στην κεντρική πολιτική σκηνή και επηρεάζει την εκλογική συμπεριφορά των πολιτών, ωστόσο η επιλογή των δημάρχων και των περιφερειαρχών σε καμία περίπτωση δεν αρμόζει να εξαρτάται από διλήμματα τέτοιου τύπου.
Και από μια αντίστροφη οπτική, όμως, προκύπτει μια ψευδεπίγραφη ανάγνωση της εκλογικής αναμέτρησης. Η ενδεχόμενη επικράτηση στους δύο μεγάλους δήμους της χώρας του Γ. Καμίνη ή του Γ. Μπουτάρη, τους οποίους στηρίζει το ΠΑΣΟΚ, θα αποτελούσε δείγμα έκφρασης εμπιστοσύνης προς το ΠΑΣΟΚ και υποστήριξη των επιλογών του Μνημονίου; Ή μήπως θα σήμαινε βούληση ανανέωσης με άφθαρτα πρόσωπα, σε μια περίοδο έντονης απαξίωσης της πολιτικής τάξης και αποδοκιμασίας προσώπων με μακρά παρουσία στα παραδοσιακά πολιτικά δρώμενα; Η επιλογή του ΠΑΣΟΚ να στηρίξει πρόσωπα χωρίς κομματικές ρίζες στην κυβερνώσα παράταξη κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν. Εάν κερδίσουν, το ΠΑΣΟΚ θα δικαιούται να πανηγυρίζει και να προβάλει ότι επιβεβαιώθηκε η εντολή του εκλογικού σώματος προς την κυβέρνηση Παπανδρέου. Εάν χάσουν, θα έχει αρκετά επιχειρήματα για να αμβλύνει επικοινωνιακά τις πολιτικές επιπτώσεις της ήττας.
Όμως, το στοίχημα των αυτοδιοικητικών εκλογών δεν είναι εάν στο τέλος θα θριαμβολογήσει το ένα ή το άλλο πολιτικό κόμμα, ούτε εάν ορισμένοι συναγάγουν πολιτικά συμπεράσματα για τη στάση των εκλογέων έναντι του Μνημονίου. Η σημαντική θεσμική μεταρρύθμιση που επέφερε το σχέδιο «Καλλικράτης» πραγματικά «δικαιούται» την αμέριστη προσοχή και την ενεργή συμμετοχή όλων των κατοίκων της χώρας, με αποκλειστικό κριτήριο το συγκεκριμένο πρόγραμμα που έχουν επεξεργαστεί οι υποψήφιοι για την αντιμετώπιση των τοπικών προβλημάτων, καθώς και την αξιοπιστία καθενός από αυτούς ότι μπορεί και θέλει να υπηρετήσει τις τοπικές κοινωνίες. Αλλωστε, σε τελική ανάλυση, ζητήματα όπως η αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων ή η βελτίωση της ποιότητας ζωής, η τοπική ασφάλεια, η κοινωνική φροντίδα και η περιφερειακή ανάπτυξη δεν έχουν μικρότερη σημασία για τη ζωή μας σε σύγκριση προς τα μείζονα ζητήματα της κεντρικής πολιτικής σκηνής.