Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ, 27/9/2011
Η πολιτική τάξη απαρτίζεται από πρόσωπα που, εάν δεν περιοριστούν σε ένα σύντομο πέρασμα από την πολιτική, τείνουν να αποκτήσουν ενιαία χαρακτηριστικά, συγκρίσιμες συμπεριφορές, συχνά πανομοιότυπο λόγο και κοινά ενδιαφέροντα, διαμορφώνοντας σε τελική ανάλυση «επαγγελματική συνείδηση», με δεσμούς αλληλεγγύης και συναντίληψης ανεξαρτήτως κομματικών ή ιδεολογικών διαφορών. Όταν πριν από περίπου εκατό χρόνια ο μεγάλος Γερμανός κοινωνιολόγος Μαξ Βέμπερ έγραψε την «Πολιτική ως επάγγελμα» ήταν ήδη αναγνωρίσιμα τα στοιχεία εκείνα που προσδίδουν στο πολιτικό προσωπικό τον χαρακτήρα ενός συμπαγούς μηχανισμού με αυτοτελείς, ενίοτε συντεχνιακού τύπου μεθόδους και πρακτικές αυτοσυντήρησης ή αναπαραγωγής.
Στη χώρα μας η πολιτική τάξη καλλιέργησε στα ακραία του όρια το μοντέλο του πελατειακού κράτους, σήμερα όμως επικαλείται τη συνευθύνη της κοινωνίας για την κρίση. Κυριότεροι αποδιοπομπαίοι τράγοι, οι «κοπρίτες» δημόσιοι υπάλληλοι και οι «κλέφτες» ελεύθεροι επαγγελματίες. Ωστόσο η ελληνική κοινωνία παραμένει ανυπεράσπιστη, απειλούμενη όχι μόνο από τη συμψηφιστική λοιδορία τού «μαζί τα φάγαμε», αλλά ιδίως από την ανεργία, τη φτώχεια, την απελπισία, ενώ το πολιτικό προσωπικό μερίμνησε να διασφαλίσει σημαντικά προνόμια.
Στην Ισλανδία, ύστερα από τη χρεοκοπία, ο προηγούμενος πρωθυπουργός παραπέμφθηκε σε δίκη για αμελή εκπλήρωση των καθηκόντων του, ενώ στην Ελλάδα πρώην υπουργοί που κατηγορήθηκαν για παράνομο πλουτισμό ή παθητική δωροδοκία σε ελάχιστες περιπτώσεις οδηγήθηκαν στη Δικαιοσύνη, αφού καλύφθηκαν τόσο από το υπερπροστατευτικό θεσμικό πλαίσιο όσο και από την αλληλεγγύη των νυν ή πρώην συναδέλφων τους στη Βουλή. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι το φιάσκο του «βρώμικου ’89» πλανάται μέχρι σήμερα σε κάθε συζήτηση περί παραπομπής πολιτικών προσώπων στη Δικαιοσύνη. Εκείνη την τραυματική περίοδο της μεταπολιτευτικής πολιτικής ιστορίας την επικαλούνται ιδίως όσοι υπερασπίζονται τις σύντομες παραγραφές και τις περίπλοκες διαδικασίες για την ποινική δίωξη των μελών της πολιτικής τάξης. Ωστόσο, σε περιόδους κρίσης η υπέρμετρη αυτοπροστασία και αυτοσυντήρηση των πολιτικών συμβάλλει στη συνολική, συλλογική και χωρίς διακρίσεις απαξίωσή τους…
Την τελευταία τριετία πληθαίνουν οι φωνές όσων υποστηρίζουν ότι το καθεστώς ατιμωρησίας της πολιτικής διαφθοράς πρέπει να ανατραπεί. Το ελληνικό παράρτημα της Διεθνούς Διαφάνειας έχει συμβάλει ουσιωδώς σε αυτήν την κατεύθυνση. Αν λοιπόν δεχθούμε ότι δημοκρατία είναι η άσκηση της «ορατής εξουσίας», τότε η άμβλυνση των δημοκρατικών ελλειμμάτων της ελληνικής πολιτείας πρέπει να ξεκινήσει από τη διασφάλιση της λογοδοσίας της πολιτικής τάξης. Άλλωστε η οικονομική κρίση συνδέεται άρρηκτα με αυτά ακριβώς τα δημοκρατικά ελλείμματα. Η καχυποψία απέναντι στους κυβερνώντες υποβιβάζει τον πολιτικό λόγο και τροφοδοτεί την έξαρση ακραίου λαϊκισμού και δημαγωγικού μηδενισμού. Ας μην ξεχνάμε ότι από την ατελή κάθαρση στην Ιταλία το 1992 προέκυψε το φαινόμενο Μπερλουσκόνι.
Στη χώρα μας η πολιτική τάξη καλλιέργησε στα ακραία του όρια το μοντέλο του πελατειακού κράτους, σήμερα όμως επικαλείται τη συνευθύνη της κοινωνίας για την κρίση. Κυριότεροι αποδιοπομπαίοι τράγοι, οι «κοπρίτες» δημόσιοι υπάλληλοι και οι «κλέφτες» ελεύθεροι επαγγελματίες. Ωστόσο η ελληνική κοινωνία παραμένει ανυπεράσπιστη, απειλούμενη όχι μόνο από τη συμψηφιστική λοιδορία τού «μαζί τα φάγαμε», αλλά ιδίως από την ανεργία, τη φτώχεια, την απελπισία, ενώ το πολιτικό προσωπικό μερίμνησε να διασφαλίσει σημαντικά προνόμια.
Στην Ισλανδία, ύστερα από τη χρεοκοπία, ο προηγούμενος πρωθυπουργός παραπέμφθηκε σε δίκη για αμελή εκπλήρωση των καθηκόντων του, ενώ στην Ελλάδα πρώην υπουργοί που κατηγορήθηκαν για παράνομο πλουτισμό ή παθητική δωροδοκία σε ελάχιστες περιπτώσεις οδηγήθηκαν στη Δικαιοσύνη, αφού καλύφθηκαν τόσο από το υπερπροστατευτικό θεσμικό πλαίσιο όσο και από την αλληλεγγύη των νυν ή πρώην συναδέλφων τους στη Βουλή. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι το φιάσκο του «βρώμικου ’89» πλανάται μέχρι σήμερα σε κάθε συζήτηση περί παραπομπής πολιτικών προσώπων στη Δικαιοσύνη. Εκείνη την τραυματική περίοδο της μεταπολιτευτικής πολιτικής ιστορίας την επικαλούνται ιδίως όσοι υπερασπίζονται τις σύντομες παραγραφές και τις περίπλοκες διαδικασίες για την ποινική δίωξη των μελών της πολιτικής τάξης. Ωστόσο, σε περιόδους κρίσης η υπέρμετρη αυτοπροστασία και αυτοσυντήρηση των πολιτικών συμβάλλει στη συνολική, συλλογική και χωρίς διακρίσεις απαξίωσή τους…
Την τελευταία τριετία πληθαίνουν οι φωνές όσων υποστηρίζουν ότι το καθεστώς ατιμωρησίας της πολιτικής διαφθοράς πρέπει να ανατραπεί. Το ελληνικό παράρτημα της Διεθνούς Διαφάνειας έχει συμβάλει ουσιωδώς σε αυτήν την κατεύθυνση. Αν λοιπόν δεχθούμε ότι δημοκρατία είναι η άσκηση της «ορατής εξουσίας», τότε η άμβλυνση των δημοκρατικών ελλειμμάτων της ελληνικής πολιτείας πρέπει να ξεκινήσει από τη διασφάλιση της λογοδοσίας της πολιτικής τάξης. Άλλωστε η οικονομική κρίση συνδέεται άρρηκτα με αυτά ακριβώς τα δημοκρατικά ελλείμματα. Η καχυποψία απέναντι στους κυβερνώντες υποβιβάζει τον πολιτικό λόγο και τροφοδοτεί την έξαρση ακραίου λαϊκισμού και δημαγωγικού μηδενισμού. Ας μην ξεχνάμε ότι από την ατελή κάθαρση στην Ιταλία το 1992 προέκυψε το φαινόμενο Μπερλουσκόνι.