Real News, 13/01/19
Η ενδεχόμενη αποχώρηση των ΑΝΕΛ από την Κυβέρνηση πριν από την εισαγωγή προς κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών θέτει μια σειρά από κρίσιμα συνταγματικά ερωτήματα. Τα κυριότερα είναι δύο: Αν μπορεί να συνεχίσει τον βίο της η Κυβέρνηση με τη στήριξη μόνο των 145 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ και ποιες πλειοψηφίες απαιτούνται για την κύρωση της Συμφωνίας.
1. Ως προς το πρώτο ερώτημα, η Κυβέρνηση δεν χάνει αυτομάτως την εμπιστοσύνη της Βουλής σε περίπτωση αποχώρησης των ΑΝΕΛ. Παρότι σύμφωνα με την κοινοβουλευτική αρχή και την αρχή της δεδηλωμένης ο διορισμός της Κυβέρνησης και η παραμονή της στην εξουσία προϋποθέτουν την εμπιστοσύνη της Βουλής, η διαπίστωση της απώλειας της εμπιστοσύνης θεσμικά μπορεί να συμβεί είτε μετά από πρόταση μομφής που θα υποβάλουν τουλάχιστον 50 βουλευτές και θα υπερψηφιστεί από την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών (151), είτε μετά από πρόταση παροχής ψήφου εμπιστοσύνης που θα ζητήσει ο ίδιος ο πρωθυπουργός.
Ωστόσο, ουδείς μπορεί να υποχρεώσει τον πρωθυπουργό να υποβάλει πρόταση παροχής ψήφου εμπιστοσύνης, παρότι αν η αποχώρηση βουλευτών από την κυβερνητική πλειοψηφία συνεπάγεται απώλεια της δεδηλωμένης αυτό συνιστά τον σοβαρότερο λόγο για να ζητήσει την επιβεβαίωση της εμπιστοσύνης της Βουλής (Σπυρόπουλος-Κοντιάδης-Ανθόπουλος-Γεραπετρίτης, Σύνταγμα: Κατ’ Άρθρο Ερμηνεία, εκδ. Σάκκουλα 2017, σ.1303). Αν ο πρωθυπουργός ζητήσει την εμπιστοσύνη της Βουλής, αρκεί να υπερψηφιστεί η πρόταση από την πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών, με τουλάχιστον 120 θετικές ψήφους.
Τι σημαίνουν τα προηγούμενα λαμβάνοντας υπόψη τους σημερινούς κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς; Κατ’ αρχάς, δεν φαίνεται εύκολο να συγκεντρώσει 151 ψήφους μια πρόταση δυσπιστίας που θα υποβάλει η Αντιπολίτευση. Μια που ο ΣΥΡΙΖΑ έχει 145 βουλευτές, αρκεί 5 από τους υπόλοιπους να μην στηρίξουν την πρόταση δυσπιστίας ώστε αυτή να απορριφθεί. Τι θα συμβεί αν ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης ο πρωθυπουργός, όπως προανήγγειλε και όπως κατά τη γνώμη μου οφείλει; Εδώ για να πέσει η Κυβέρνηση θα αρκούσε απέναντι στους 145 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ να συγκεντρωθούν άλλοι 145, οι οποίοι θα ψήφιζαν είτε κατά, είτε απλώς «παρών». Βέβαια δεν αποκλείεται ψήφο εμπιστοσύνης να δώσουν και άλλοι βουλευτές, εκτός ΣΥΡΙΖΑ, οπότε αντίστοιχη θα πρέπει να είναι και η αύξηση του αριθμού αυτών που θα τεθούν απέναντι στην Κυβέρνηση.
2. Ως προς το δεύτερο κρίσιμο ερώτημα, σχετικά με την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών, εδώ τα πράγματα είναι απλά από συνταγματική άποψη, αλλά περίπλοκα πολιτικά. Η κύρωση της Συμφωνίας προϋποθέτει την ψήφιση τυπικού νόμου, χωρίς να απαιτείται όμως αυξημένη πλειοψηφία, ούτε καν η απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών, αφού με τη Συμφωνία δεν επέρχονται περιορισμοί ως προς την άσκηση της εθνικής κυριαρχίας, ούτε μεταβολή στα όρια της Επικράτειας, ούτε αναγνώριση αρμοδιοτήτων που προβλέπονται από το Σύνταγμα σε όργανα διεθνών οργανισμών.
Ωστόσο, λαμβανομένης υπόψη της εθνικής σπουδαιότητας του «Μακεδονικού», ανακύπτει το ερώτημα αν οι 145 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ αρκούν για να νομιμοποιηθεί πολιτικά η Συμφωνία. Για τον λόγο αυτό είναι κρίσιμο, τόσο για το πολιτικό μέλλον της Κυβέρνησης όσο και για την ίδια τη Συμφωνία, αν θα στηριχθεί από τουλάχιστον 151 βουλευτές στην ψηφοφορία για την κύρωσή της. Σε αντίθετη περίπτωση ανακύπτει, κατά τη γνώμη μου, ένα σοβαρό πρόβλημα δημοκρατικής νομιμοποίησης.