Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 27/4/2010
Οι δύο ιστορικές χρεοκοπίες της ελληνικής οικονομίας, το 1893 και το 1932, συνοδεύτηκαν από την αποπομπή και την εκούσια εξορία των δύο μεγαλύτερων πολιτικών ηγετών της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, του Χαρίλαου Τρικούπη και του Ελευθέριου Βενιζέλου.
Επί πρωθυπουργίας τους κηρύχθηκε πτώχευση του ελληνικού κράτους ως αποτέλεσμα της αδυναμίας να επιφέρουν τις αναγκαίες αλλαγές στη διάρθρωση της οικονομίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι η δεύτερη ελληνική χρεοκοπία συντελέστηκε εν μέσω διεθνούς οικονομικής κρίσης, τρία χρόνια μετά το κραχ του 1929.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το πολιτικό μέγεθος του Τρικούπη και του Βενιζέλου, ούτε το γεγονός ότι οι μεταρρυθμίσεις που προώθησαν άλλαξαν ριζικά την εικόνα της Ελλάδας.
Ούτε, όμως, μπορούν να αγνοηθούν οι ευθύνες τους, ιδίως οι παραλείψεις τις κρίσιμες περιόδους που οδήγησαν στην πτώχευση. Όλα αυτά έχουν αναλυθεί διεξοδικά από ιστορικούς και οικονομολόγους. Μόνο μια τελευταία ιστορική αναφορά: τις πτωχεύσεις ακολούθησαν κοινωνικές αναταράξεις, ενίσχυση του αγροτικού και εργατικού κινήματος και, ασφαλώς, τεράστια οπισθοδρόμηση της χώρας.
Σε τι χρησιμεύουν σήμερα οι προηγούμενες επισημάνσεις; Μήπως προσφέρουν απλά παραδείγματα για το μέλλον των πολιτικών ηγεσιών, που επί των ημερών τους συντελείται μια εθνική χρεοκοπία; Όταν ακόμη και γίγαντες της πολιτικής αποπέμφθηκαν, ποια θα είναι η τύχη των σημερινών κρατούντων;
Στα ερωτήματα αυτά οι απαντήσεις δεν προκύπτουν μόνο με αναφορά στην ελληνική ιστορία, αφού πολλές «επεμβάσεις» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ανά τον κόσμο οδήγησαν σε παρεμφερή πολιτικά και οικονομικά αποτελέσματα.
Στην Αργεντινή κυριάρχησε το εμβληματικό σύνθημα «να φύγουν όλοι, να μη μείνει κανείς» για την πολιτική τάξη που παρέδωσε τη χώρα στο ΔΝΤ, υποβαθμίζοντας την οικονομία και προκαλώντας έξαρση των κοινωνικών ανισοτήτων, της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Στην Ουγγαρία οι σοσιαλδημοκράτες κατέρρευσαν εκλογικά, αφού θεωρήθηκαν πολιτικά υπεύθυνοι για την προσφυγή στο ΔΝΤ και τα δεινά που τη συνόδευσαν. Την ίδια στιγμή τα ποσοστά της Ακροδεξιάς σημείωσαν εκρηκτική άνοδο.
Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται νομοτελειακά. Θα μπορούσε ασφαλώς να υποστηριχτεί πειστικά ότι αφού την ευθύνη για την κηδεμονία της χώρας δεν φέρει η κυβέρνηση Παπανδρέου, αλλά οι προηγούμενες κυβερνήσεις, ιδίως αυτή του Κ. Καραμανλή, οι πολίτες δεν θα «τιμωρήσουν» τη σημερινή κυβέρνηση.
Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα; Η μελέτη της Ιστορίας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τελικά την ευθύνη επωμίζονται και εκείνοι που θέτουν τη χώρα σε κηδεμονία ή κηρύσσουν τη «χρεοκοπία», υπό τυπική ή ουσιαστική έννοια, ανεξάρτητα από το μερίδιο ευθύνης τους. Και ότι η οργή της κοινωνίας μεταφράζεται σε συνολική απαξίωση της πολιτικής τάξης, αν όχι ευρύτερα του πολιτικού συστήματος.
Σε τελική ανάλυση οφείλουν όλοι να προετοιμάζονται για μια πολιτική, οικονομική και κοινωνική κοσμογονία, από την οποία θα προκύψει μια εντελώς νέα πραγματικότητα.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το πολιτικό μέγεθος του Τρικούπη και του Βενιζέλου, ούτε το γεγονός ότι οι μεταρρυθμίσεις που προώθησαν άλλαξαν ριζικά την εικόνα της Ελλάδας.
Ούτε, όμως, μπορούν να αγνοηθούν οι ευθύνες τους, ιδίως οι παραλείψεις τις κρίσιμες περιόδους που οδήγησαν στην πτώχευση. Όλα αυτά έχουν αναλυθεί διεξοδικά από ιστορικούς και οικονομολόγους. Μόνο μια τελευταία ιστορική αναφορά: τις πτωχεύσεις ακολούθησαν κοινωνικές αναταράξεις, ενίσχυση του αγροτικού και εργατικού κινήματος και, ασφαλώς, τεράστια οπισθοδρόμηση της χώρας.
Σε τι χρησιμεύουν σήμερα οι προηγούμενες επισημάνσεις; Μήπως προσφέρουν απλά παραδείγματα για το μέλλον των πολιτικών ηγεσιών, που επί των ημερών τους συντελείται μια εθνική χρεοκοπία; Όταν ακόμη και γίγαντες της πολιτικής αποπέμφθηκαν, ποια θα είναι η τύχη των σημερινών κρατούντων;
Στα ερωτήματα αυτά οι απαντήσεις δεν προκύπτουν μόνο με αναφορά στην ελληνική ιστορία, αφού πολλές «επεμβάσεις» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ανά τον κόσμο οδήγησαν σε παρεμφερή πολιτικά και οικονομικά αποτελέσματα.
Στην Αργεντινή κυριάρχησε το εμβληματικό σύνθημα «να φύγουν όλοι, να μη μείνει κανείς» για την πολιτική τάξη που παρέδωσε τη χώρα στο ΔΝΤ, υποβαθμίζοντας την οικονομία και προκαλώντας έξαρση των κοινωνικών ανισοτήτων, της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Στην Ουγγαρία οι σοσιαλδημοκράτες κατέρρευσαν εκλογικά, αφού θεωρήθηκαν πολιτικά υπεύθυνοι για την προσφυγή στο ΔΝΤ και τα δεινά που τη συνόδευσαν. Την ίδια στιγμή τα ποσοστά της Ακροδεξιάς σημείωσαν εκρηκτική άνοδο.
Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται νομοτελειακά. Θα μπορούσε ασφαλώς να υποστηριχτεί πειστικά ότι αφού την ευθύνη για την κηδεμονία της χώρας δεν φέρει η κυβέρνηση Παπανδρέου, αλλά οι προηγούμενες κυβερνήσεις, ιδίως αυτή του Κ. Καραμανλή, οι πολίτες δεν θα «τιμωρήσουν» τη σημερινή κυβέρνηση.
Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα; Η μελέτη της Ιστορίας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τελικά την ευθύνη επωμίζονται και εκείνοι που θέτουν τη χώρα σε κηδεμονία ή κηρύσσουν τη «χρεοκοπία», υπό τυπική ή ουσιαστική έννοια, ανεξάρτητα από το μερίδιο ευθύνης τους. Και ότι η οργή της κοινωνίας μεταφράζεται σε συνολική απαξίωση της πολιτικής τάξης, αν όχι ευρύτερα του πολιτικού συστήματος.
Σε τελική ανάλυση οφείλουν όλοι να προετοιμάζονται για μια πολιτική, οικονομική και κοινωνική κοσμογονία, από την οποία θα προκύψει μια εντελώς νέα πραγματικότητα.