Ξ.Ι. Κοντιάδης-Θ.Ν. Τσέκος (σε συνεργασία με την Ευγενία Μπιτσάνη και τον Νίκο Καλατζή, 259 σελ., εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2008).
Στην παρούσα μελέτη διερευνώνται οι οργανωτικο-λειτουργικές παράμετροι άσκησης κοινωνικής πολιτικής από τους πρωτοβάθμιους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), με στόχο την επεξεργασία προτάσεων για μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις. Η διερεύνηση αυτή καλύπτει, τέσσερις βασικές διαστάσεις:
Πρώτον, τις διαδικασίες σχεδιασμού, και ειδικότερα τους τρόπους με τους οποίους η τοπική αυτοδιοίκηση εντάσσεται στην «αλυσίδα κοινωνικής πολιτικής», όπως αυτή ασκείται διαδοχικά από το ευρωπαϊκό μέχρι το τοπικό επίπεδο. Πώς δηλαδή οι πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ ενσωματώνονται στην αλυσίδα παραγωγής δημοσίων πολιτικών στο πεδίο της απασχόλησης και της κοινωνικής προστασίας και πώς τα προγράμματα που αναπτύσσουν προκύπτουν καθοδικά από τους ενωσιακούς και εθνικούς σχεδιασμούς. Μια συναφής παράμετρος είναι η καταγραφή των μεθόδων σχεδιασμού που χρησιμοποιούνται σήμερα από τους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής και η αποτίμηση της επάρκειάς τους.
Δεύτερον, τις διαδικασίες ελέγχου και αξιολόγησης της αυτοδιοικητικής κοινωνικής πολιτικής και ειδικότερα το ζήτημα του αν υπάρχει ουσιαστική ανταπόκριση στις προδιαγραφές των ενωσιακών διαχειριστικών πλαισίων, κατά πόσον χρησιμοποιούνται ποσοτικοί δείκτες και αν αξιοποιούνται τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων στον επανασχεδιασμό των προγραμμάτων.
Τρίτον, τον οργανωτικό σχεδιασμό των κοινωνικών δομών των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ και συγκεκριμένα τον τρόπο σχεδιασμού και την ποιότητα των διαδικασιών άσκησης κοινωνικής πολιτικής, αλλά και των οργανωτικών δομών που τις διεκπεραιώνουν.
Τέταρτον, τις μεθόδους διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών προσλήψεων, αξιολόγησης και ανάπτυξης προσωπικού που χρησιμοποιούνται.
Η παρούσα μελέτη εκπονήθηκε στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος που υλοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2006 και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2007. Στην ερευνητική ομάδα μετείχαν ο Ξενοφών Κοντιάδης, ως επιστημονικός υπεύθυνος, ο Νίκος Καλατζής, ο Λάμπρος Μίχος, η Ευγενία Μπιτσάνη και ο Θεόδωρος Τσέκος. Ως βοηθός ερευνήτρια συνεργάστηκε η Μαρία Μουσμούτη. Η μελέτη αποτελεί λοιπόν προϊόν συλλογικής εργασίας και οι επιστημονικές απόψεις και προτάσεις που αναλύονται οφείλονται σε σημαντικό βαθμό στη συνεργασία των μελών της ερευνητικής ομάδας. Ασφαλώς η ευθύνη συγγραφής κάθε ενότητας βάρυνε έναν ή δύο εκ των συνεργατών. Τον επιστημονικό συντονισμό και την τελική ομογενοποίηση και οργάνωση της ύλης ανέλαβαν οι Ξενοφών Κοντιάδης και Θεόδωρος Τσέκος.
Η μελέτη διαρθρώνεται σε πέντε κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο οι Ξ. Κοντιάδης και Θ. Τσέκος επιχειρούν μια συνοπτική παρουσίαση των νέων τάσεων στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής και των επιδράσεων των ενωσιακών θεσμών και πολιτικών στην κοινωνική δράση των Οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Στο δεύτερο κεφάλαιο ο Ν. Καλατζής αναλύει τη συγκριτική εμπειρία τεσσάρων ευρωπαϊκών κρατών (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ισπανία, Φινλανδία) στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, προκειμένου να συναχθούν συμπεράσματα χρήσιμα για την επεξεργασία μεταρρυθμιστικών προτάσεων στη χώρα μας. Στο τρίτο κεφάλαιο ο Θ. Τσέκος επιχειρεί μια συνοπτική παρουσίαση της διάρθρωσης της κοινωνικής διοίκησης στην Ελλάδα, με έμφαση στις περιφερειακές και τοπικές υπηρεσίες, καθώς και στους ελεγκτικούς τους μηχανισμούς.
Το τέταρτο και το πέμπτο κεφάλαιο αποτελούν την καρδιά της μελέτης. Στο τέταρτο κεφάλαιο, που συνέγραψαν η Ευ. Μπιτσάνη και ο Θ. Τσέκος, αναλύεται ο διευρυνόμενος ρόλος των Δήμων στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής, παρουσιάζονται οι δομές και οι δράσεις κοινωνικής πολιτικής οκτώ επιλεγμένων Δήμων και συνάγονται συμπεράσματα ως προς τα οργανωτικά και λειτουργικά ελλείμματα των δημοτικών κοινωνικών υπηρεσιών. Τέλος το πέμπτο κεφάλαιο, τη συγγραφή του οποίου ανέλαβαν ο Θ. Τσέκος και ο Ξ. Κοντιάδης, πραγματεύεται μια σειρά προτάσεων για τη συνολική μεταρρύθμιση του σχεδιασμού, της οργάνωσης και της διοίκησης των κοινωνικών υπηρεσιών των Δήμων.
Η ανά χείρας μελέτη μπορεί από μια άποψη να θεωρηθεί συνέχεια της μελέτης των Ξ. Κοντιάδη-Δ. Απίστουλα, «Μεταρρύθμιση του κοινωνικού κράτους και τοπική αυτοδιοίκηση», Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Μελέτες, εκδ. Παπαζήσης 2006. Στο προηγούμενο βιβλίο αναλύεται η αναγκαιότητα και τα εργαλεία συντονισμού και δικτύωσης των δομών κοινωνικής πολιτικής σε τοπικό επίπεδο. Στην παρούσα μελέτη αναδεικνύονται τα οργανωτικά-διοικητικά προβλήματα των δομών αυτών και προτείνονται συγκεκριμένες παρεμβάσεις για τον εξορθολογισμό και την αναβάθμιση της λειτουργίας τους, ενόψει του διευρυνόμενου ρόλου των Δήμων στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής.
Πρώτον, τις διαδικασίες σχεδιασμού, και ειδικότερα τους τρόπους με τους οποίους η τοπική αυτοδιοίκηση εντάσσεται στην «αλυσίδα κοινωνικής πολιτικής», όπως αυτή ασκείται διαδοχικά από το ευρωπαϊκό μέχρι το τοπικό επίπεδο. Πώς δηλαδή οι πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ ενσωματώνονται στην αλυσίδα παραγωγής δημοσίων πολιτικών στο πεδίο της απασχόλησης και της κοινωνικής προστασίας και πώς τα προγράμματα που αναπτύσσουν προκύπτουν καθοδικά από τους ενωσιακούς και εθνικούς σχεδιασμούς. Μια συναφής παράμετρος είναι η καταγραφή των μεθόδων σχεδιασμού που χρησιμοποιούνται σήμερα από τους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής και η αποτίμηση της επάρκειάς τους.
Δεύτερον, τις διαδικασίες ελέγχου και αξιολόγησης της αυτοδιοικητικής κοινωνικής πολιτικής και ειδικότερα το ζήτημα του αν υπάρχει ουσιαστική ανταπόκριση στις προδιαγραφές των ενωσιακών διαχειριστικών πλαισίων, κατά πόσον χρησιμοποιούνται ποσοτικοί δείκτες και αν αξιοποιούνται τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων στον επανασχεδιασμό των προγραμμάτων.
Τρίτον, τον οργανωτικό σχεδιασμό των κοινωνικών δομών των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ και συγκεκριμένα τον τρόπο σχεδιασμού και την ποιότητα των διαδικασιών άσκησης κοινωνικής πολιτικής, αλλά και των οργανωτικών δομών που τις διεκπεραιώνουν.
Τέταρτον, τις μεθόδους διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών προσλήψεων, αξιολόγησης και ανάπτυξης προσωπικού που χρησιμοποιούνται.
Η παρούσα μελέτη εκπονήθηκε στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος που υλοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2006 και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2007. Στην ερευνητική ομάδα μετείχαν ο Ξενοφών Κοντιάδης, ως επιστημονικός υπεύθυνος, ο Νίκος Καλατζής, ο Λάμπρος Μίχος, η Ευγενία Μπιτσάνη και ο Θεόδωρος Τσέκος. Ως βοηθός ερευνήτρια συνεργάστηκε η Μαρία Μουσμούτη. Η μελέτη αποτελεί λοιπόν προϊόν συλλογικής εργασίας και οι επιστημονικές απόψεις και προτάσεις που αναλύονται οφείλονται σε σημαντικό βαθμό στη συνεργασία των μελών της ερευνητικής ομάδας. Ασφαλώς η ευθύνη συγγραφής κάθε ενότητας βάρυνε έναν ή δύο εκ των συνεργατών. Τον επιστημονικό συντονισμό και την τελική ομογενοποίηση και οργάνωση της ύλης ανέλαβαν οι Ξενοφών Κοντιάδης και Θεόδωρος Τσέκος.
Η μελέτη διαρθρώνεται σε πέντε κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο οι Ξ. Κοντιάδης και Θ. Τσέκος επιχειρούν μια συνοπτική παρουσίαση των νέων τάσεων στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής και των επιδράσεων των ενωσιακών θεσμών και πολιτικών στην κοινωνική δράση των Οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Στο δεύτερο κεφάλαιο ο Ν. Καλατζής αναλύει τη συγκριτική εμπειρία τεσσάρων ευρωπαϊκών κρατών (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ισπανία, Φινλανδία) στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, προκειμένου να συναχθούν συμπεράσματα χρήσιμα για την επεξεργασία μεταρρυθμιστικών προτάσεων στη χώρα μας. Στο τρίτο κεφάλαιο ο Θ. Τσέκος επιχειρεί μια συνοπτική παρουσίαση της διάρθρωσης της κοινωνικής διοίκησης στην Ελλάδα, με έμφαση στις περιφερειακές και τοπικές υπηρεσίες, καθώς και στους ελεγκτικούς τους μηχανισμούς.
Το τέταρτο και το πέμπτο κεφάλαιο αποτελούν την καρδιά της μελέτης. Στο τέταρτο κεφάλαιο, που συνέγραψαν η Ευ. Μπιτσάνη και ο Θ. Τσέκος, αναλύεται ο διευρυνόμενος ρόλος των Δήμων στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής, παρουσιάζονται οι δομές και οι δράσεις κοινωνικής πολιτικής οκτώ επιλεγμένων Δήμων και συνάγονται συμπεράσματα ως προς τα οργανωτικά και λειτουργικά ελλείμματα των δημοτικών κοινωνικών υπηρεσιών. Τέλος το πέμπτο κεφάλαιο, τη συγγραφή του οποίου ανέλαβαν ο Θ. Τσέκος και ο Ξ. Κοντιάδης, πραγματεύεται μια σειρά προτάσεων για τη συνολική μεταρρύθμιση του σχεδιασμού, της οργάνωσης και της διοίκησης των κοινωνικών υπηρεσιών των Δήμων.
Η ανά χείρας μελέτη μπορεί από μια άποψη να θεωρηθεί συνέχεια της μελέτης των Ξ. Κοντιάδη-Δ. Απίστουλα, «Μεταρρύθμιση του κοινωνικού κράτους και τοπική αυτοδιοίκηση», Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Μελέτες, εκδ. Παπαζήσης 2006. Στο προηγούμενο βιβλίο αναλύεται η αναγκαιότητα και τα εργαλεία συντονισμού και δικτύωσης των δομών κοινωνικής πολιτικής σε τοπικό επίπεδο. Στην παρούσα μελέτη αναδεικνύονται τα οργανωτικά-διοικητικά προβλήματα των δομών αυτών και προτείνονται συγκεκριμένες παρεμβάσεις για τον εξορθολογισμό και την αναβάθμιση της λειτουργίας τους, ενόψει του διευρυνόμενου ρόλου των Δήμων στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής.
