Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 24/1/2012
Η λειτουργία των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα αντανακλά τις παθογένειες του κοινωνικού σχηματισμού, του πολιτικού συστήματος και των διοικητικών μηχανισμών. Τα πολιτικά κόμματα, ιδίως τα κόμματα εξουσίας (αλλά όχι μόνο), λειτούργησαν τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες κατά τρόπο που ενίσχυε ολοένα και περισσότερο την (αλληλ)εξάρτησή τους αφενός με το κράτος και αφετέρου με συγκεκριμένα κέντρα οικονομικής ισχύος. Ταυτόχρονα, τόσο το κράτος όσο και ιδιωτικά κέντρα εξουσίας τελούσαν σε άρρηκτη σχέση με την πολιτική τάξη, γεγονός που αναδείχθηκε κυρίως με την αποκάλυψη σειράς σκανδάλων διαφθοράς ή υπόγειων, οριακής νομιμότητας, συναλλαγών, που με ελάχιστες εξαιρέσεις παρέμειναν ανεξιχνίαστα και ατιμώρητα.
Αν στην κλασική θεωρία των πολιτικών κομμάτων έχει υποστηριχθεί ότι συνιστούν τον ενδιάμεσο, διαμεσολαβητικό χώρο μεταξύ κράτους και κοινωνίας, στην ελληνική περίπτωση ο ρόλος αυτός σταδιακά διολίσθησε στη μεσολάβηση μεταξύ κράτους και κέντρων οικονομικής ισχύος, σε μια τριγωνική σχέση η οποία διασφάλιζε την απομύζηση του κράτους προς όφελος μιας κρατικοδίαιτης, εσωστρεφούς οικονομίας και την αναπαραγωγή παρασιτικών κομματικών μηχανισμών. Οσα εγχειρήματα έγιναν για την ανατροπή αυτής της «οργάνωσης συμφερόντων» κατέληξαν στο κενό. Οσοι παραβίασαν τους άγραφους κανόνες αυτού του πολιτικού-οικονομικού παιχνιδιού τέθηκαν εκτός των τειχών. Η ανανέωση προσώπων και κομμάτων καθ’ όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο υπήρξε ψευδεπίγραφη, οδηγώντας στη συγκέντρωση επιρροής σε μηχανισμούς με σταδιακά συρρικνούμενη λογοδοσία και νομιμοποίηση.
Η εξάπλωση της δημοσιονομικής κρίσης, η εφιαλτική εκτίναξη της ανεργίας και των αλληλένδετων φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού και εγκληματικότητας, ιδίως όμως η υπαγωγή της χώρας σε καθεστώς αυστηρής επιτήρησης από τους δανειστές της, διέρρηξαν τον τρόπο λειτουργίας του κρατικού-κομματικού-οικονομικού πλέγματος εξουσίας. Το εύκολο θύμα ήταν κατ’ αρχάς η (ήδη πριν από την κρίση) απαξιωμένη πολιτική τάξη, που αποδείχθηκε ανεπαρκής και αναποτελεσματική σε όλες τις φάσεις της κρίσης, με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις.
Από την άλλη πλευρά, η αδυναμία διαχείρισης πελατειακών συμφερόντων και αιτημάτων εν μέσω δημοσιονομικής κατάρρευσης είχε ως συνέπεια να κλονιστεί συνολικά το μεταπολιτευτικό μοντέλο άρθρωσης των σχέσεων πολιτικής εξουσίας, οικονομικής (υπ)ανάπτυξης και κοινωνικής αναπαραγωγής. Στο πλαίσιο αυτό, τα σημερινά πολιτικά κόμματα είναι καταδικασμένα ή να αλλάξουν ή να διαλυθούν, εν μέσω της γενικευμένης απαξίωσης και της αδιαφορίας για το δήθεν ιδεολογικό φορτίο και τα «γκρεμισμένα σύμβολα» που ενσωματώνουν. Δεν προκαλεί λοιπόν εντύπωση που οι πολίτες αναζητούν το νέο, στρέφοντας την πλάτη στα παλαιά κόμματα.
Το θλιβερό είναι ότι αυτή η πραγματικότητα δεν έχει γίνει ακόμη επαρκώς αντιληπτή από τα κομματικά επιτελεία και τους επικοινωνιακούς τους συμβούλους, με αποτέλεσμα να εντείνεται τελικά η απαξίωση των ίδιων των κοινοβουλευτικών θεσμών, των οποίων το κομματικό φαινόμενο αποτελεί αναπόσπαστη συνιστώσα.