Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ”, 3/7/2012
Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση που απειλεί την επιβίωση της Ευρωζώνης προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις στη διεθνή οικονομία, έθεσε σε δεύτερη μοίρα τον διάλογο για τη ραγδαία περιβαλλοντική καταστροφή που συντελείται στον πλανήτη και πρόκειται, συντομότερα από ό,τι πιστευόταν, να επιφέρει ασύλληπτες συνέπειες στη ζωή όλων. Ίσως να φαινόταν άκαιρο πριν από 3-4 χρόνια, εν μέσω οικονομικής κατάρρευσης, να προτάσσεται η αναγκαιότητα της πράσινης ανάπτυξης, ωστόσο δεν απέχει πολύ η στιγμή που θα αποδειχθεί ότι η μη αναστρέψιμη περιβαλλοντική καταστροφή συνοδεύεται από κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές συνέπειες μακράν επαχθέστερες από εκείνες της τρέχουσας κρίσης.
Όπως σταθερά επαναλαμβάνεται την τελευταία εικοσαετία στις ετήσιες εκθέσεις της Διεθνούς Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεπάγεται για τη λεκάνη της Μεσογείου μεγαλύτερη άνοδο της θερμοκρασίας από τον μέσο όρο του πλανήτη, πολλαπλασιασμό των ημερών με καύσωνα, μείωση του δείκτη των βροχοπτώσεων, άνοδο της στάθμης των θαλασσών και αύξηση έντασης και διάρκειας των ακραίων καιρικών φαινομένων. Οι επιπτώσεις των προηγούμενων μεταβολών υπολογίζεται ότι μέχρι τα μέσα του αιώνα θα έχουν ήδη εξαπλωθεί. Η έξαρση μεταδοτικών ασθενειών όπως η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός και η αύξηση καρδιαγγειακών και αναπνευστικών προβλημάτων, αποτελούν μία σοβαρή διάσταση της περιβαλλοντικής κατάρρευσης.
Από την άλλη πλευρά, οι δυσμενείς συνέπειες για τα δάση, τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τη γεωργία, αλλά και η έλλειψη νερού για ποικίλες χρήσεις, θα συνοδευθούν αναπόφευκτα από ανεπάρκεια τροφής, μαζικές μεταναστεύσεις πληθυσμών και τεράστιες αυξήσεις στην τιμή βασικών αγαθών. Είναι προφανές ότι οι επιπτώσεις αφ’ ενός για την οικονομία και την κοινωνική συνοχή και αφ’ ετέρου για την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια θα είναι κατακλυσμιαίες. Σήμερα γίνεται λόγος για σημαντικές ανακατατάξεις που προκαλεί η μείωση εισοδημάτων και τα μεταναστευτικά ρεύματα, όμως σε τρεις δεκαετίες ενδέχεται τα διακυβεύματα να μετατοπιστούν στην αντιμετώπιση νέων μεταδοτικών ασθενειών και την έλλειψη νερού και τροφίμων, επιφέροντας ακραίες κοινωνικές εντάσεις.
Το κύριο βάρος για την απασφάλιση της περιβαλλοντικής βόμβας πέφτει στη Δύση. Ωστόσο για το έλλειμμα ηγεσίας στην Ευρώπη δεν αμφιβάλλει κανείς, με γνώμονα τους χειρισμούς απέναντι στην τρέχουσα κρίση. Οι υπεραναπτυσσόμενες οικονομίες της Κίνας, της Ινδίας και της Βραζιλίας αφήνουν πίσω τους αποψιλωμένα δάση, μολυσμένους υδροφόρους ορίζοντες και τοξικές πόλεις, μπροστά στο αδιέξοδο εγχείρημα να προσεγγίσουν το επίπεδο ζωής των δυτικών κοινωνιών.
Τα αποτελέσματα αυτής της αλόγιστης ανάπτυξης είναι πλανητικά. Αν δεν συνειδητοποιήσουν οι λαοί τους κινδύνους για την επόμενη γενιά, ασκώντας πολιτική πίεση, τότε οι ηγεσίες θα αποδειχθούν πάλι κατώτερες των περιστάσεων, οδηγώντας σε μία μη αναστρέψιμη καταστροφή. Η απαιτούμενη διεθνής συνεργασία για την απεμπλοκή από την οικονομική και την περιβαλλοντική κρίση αποτελεί ίσως την τελευταία ευκαιρία ενός ευρύτερου αναπροσανατολισμού του μοντέλου ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψη την αρχή της αειφορίας.
Όπως σταθερά επαναλαμβάνεται την τελευταία εικοσαετία στις ετήσιες εκθέσεις της Διεθνούς Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεπάγεται για τη λεκάνη της Μεσογείου μεγαλύτερη άνοδο της θερμοκρασίας από τον μέσο όρο του πλανήτη, πολλαπλασιασμό των ημερών με καύσωνα, μείωση του δείκτη των βροχοπτώσεων, άνοδο της στάθμης των θαλασσών και αύξηση έντασης και διάρκειας των ακραίων καιρικών φαινομένων. Οι επιπτώσεις των προηγούμενων μεταβολών υπολογίζεται ότι μέχρι τα μέσα του αιώνα θα έχουν ήδη εξαπλωθεί. Η έξαρση μεταδοτικών ασθενειών όπως η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός και η αύξηση καρδιαγγειακών και αναπνευστικών προβλημάτων, αποτελούν μία σοβαρή διάσταση της περιβαλλοντικής κατάρρευσης.
Από την άλλη πλευρά, οι δυσμενείς συνέπειες για τα δάση, τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τη γεωργία, αλλά και η έλλειψη νερού για ποικίλες χρήσεις, θα συνοδευθούν αναπόφευκτα από ανεπάρκεια τροφής, μαζικές μεταναστεύσεις πληθυσμών και τεράστιες αυξήσεις στην τιμή βασικών αγαθών. Είναι προφανές ότι οι επιπτώσεις αφ’ ενός για την οικονομία και την κοινωνική συνοχή και αφ’ ετέρου για την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια θα είναι κατακλυσμιαίες. Σήμερα γίνεται λόγος για σημαντικές ανακατατάξεις που προκαλεί η μείωση εισοδημάτων και τα μεταναστευτικά ρεύματα, όμως σε τρεις δεκαετίες ενδέχεται τα διακυβεύματα να μετατοπιστούν στην αντιμετώπιση νέων μεταδοτικών ασθενειών και την έλλειψη νερού και τροφίμων, επιφέροντας ακραίες κοινωνικές εντάσεις.
Το κύριο βάρος για την απασφάλιση της περιβαλλοντικής βόμβας πέφτει στη Δύση. Ωστόσο για το έλλειμμα ηγεσίας στην Ευρώπη δεν αμφιβάλλει κανείς, με γνώμονα τους χειρισμούς απέναντι στην τρέχουσα κρίση. Οι υπεραναπτυσσόμενες οικονομίες της Κίνας, της Ινδίας και της Βραζιλίας αφήνουν πίσω τους αποψιλωμένα δάση, μολυσμένους υδροφόρους ορίζοντες και τοξικές πόλεις, μπροστά στο αδιέξοδο εγχείρημα να προσεγγίσουν το επίπεδο ζωής των δυτικών κοινωνιών.
Τα αποτελέσματα αυτής της αλόγιστης ανάπτυξης είναι πλανητικά. Αν δεν συνειδητοποιήσουν οι λαοί τους κινδύνους για την επόμενη γενιά, ασκώντας πολιτική πίεση, τότε οι ηγεσίες θα αποδειχθούν πάλι κατώτερες των περιστάσεων, οδηγώντας σε μία μη αναστρέψιμη καταστροφή. Η απαιτούμενη διεθνής συνεργασία για την απεμπλοκή από την οικονομική και την περιβαλλοντική κρίση αποτελεί ίσως την τελευταία ευκαιρία ενός ευρύτερου αναπροσανατολισμού του μοντέλου ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψη την αρχή της αειφορίας.